Người hạnh phúc không phải là người được sống trong hoàn cảnh thuận lợi nào, mà là một người có thái độ sống tốt trước bất kỳ hoàn cảnh nào.

– Hugh Downs –

NHẬT KÝ ANNE FRANK

Nhật ký Anne Frank là một cuốn hồi ký đầy sức mạnh, mang đến góc nhìn cảm động từ cuộc sống của một cô gái trẻ trong thời kỳ tăm tối của lịch sử.

Vào sinh nhật mười bốn tuổi, cô nhận được nhiều món quà. Nhưng đặc biệt nhất là  cuốn sổ mà sau này cô dùng làm nhật ký. Chính từ đây những cảm xúc non nớt lẫn trưởng thành, sợ hãi lẫn yêu thương, yếu đuối lẫn mạnh mẽ của cô được viết nên.

Câu chuyện trong nhật ký xoay quanh một không gian sống chật hẹp cùng gia đình. Gồm ông Otto Frank cha cô, mẹ và chị gái Margot. Gia đình Van Daan gồm hai vợ chồng và cậu con trai Peter. Tất nhiên sau đó là sự xuất hiện của bác nha sĩ già Dussel.

Cuốn nhật ký không chỉ là cuộc sống hàng ngày. Còn là quan điểm về chính trị. Cảm xúc của tình yêu lứa đôi. Khát vọng được sống  tự do và được tôn trọng.

Sau khi được thả, cha cô đã sao lưu nhật ký của con gái tặng cho những người thân quen làm kỷ niệm. Dưới sự động viên của mọi người, ông đã loại bỏ một phần rất nhỏ và cho xuất bản thành cuốn sách “Nhật Ký Anne Frank”.

BỐI CẢNH CHÍNH TRỊ

Câu chuyện xảy ra trong bối cảnh chính trị, xã hội rối ren của nước Đức. Đảng Nazi dưới sự lãnh đạo của Adolf Hitler rao giảng về tính thượng đẳng. Người Đức là chủng tộc ưu tú Aryan, sáng tạo mọi văn minh. Những người Slav là chỉ thích hợp làm nô lệ hoặc bị tiêu diệt.

Người Do Thái tồn tại ở Đức hàng ngàn năm, với nhiều công hiến nổi bật. Cũng không tránh khỏi số phận bị áp bức mạnh mẽ. Bộ máy tuyên truyền của Hitler mô tả họ là một dân tộc thấp kém và thù địch. Sẽ đe doạ sự hoà bình và thuần chủng của dân tộc Đức. Chiến dịch bài Do Thái nổ ra mạnh mẽ. Người Do Thái không được làm việc. Trẻ em Do Thái không được đi học chung với trẻ em Aryan. Điều này khiến nhiều người Do Thái chạy khỏi nước Đức. Trong đó có gia đình ông Otto Frank.

DI CHUYỂN ĐỘT NGỘT

DI CƯ ĐẾN HÀ LAN

Anna sinh ra trong một gia đình có truyền thống giàu có. Bà nội xuất thân danh giá, ông nội tự tay gây dựng sự nghiệp. Cha của Anne được nuôi dạy như con nhà giàu, tiệc tùng, vũ hội, nhà cao, cửa rộng. Gia đình ông bà ngoại cũng rất giàu với những buổi vũ hội và tiệc tùng tại nhà riêng.

Gia đình Frank đã có cơ ngơi ổn định tại Đức. Nhưng khi quyền lực của Hitler bành trướng. Ông Otto Frank, cha của Anna đã lường trước được sự việc. Ông đưa gia đình sang Hà Lan thành lập hãng buôn thực phẩm. Anna sống hạnh phúc tại Amsterdam bên gia đình và tận hưởng sự chú ý của các chàng trai.

LẨN TRỐN TRONG LÒNG THÀNH PHỐ

Tuy nhiên dã tâm của Hitler không dừng lại ở Đức. Hắn muốn trở thành bá chủ của Châu Âu. Quân Đức nhanh chóng chiếm được Hà Lan. Nữ hoàng Wihelmina cùng nội các chạy trốn sang Anh và thành lập chính phủ lưu vong. Khi này phong trào kháng Do Thái đẩy lên cao. Dân chúng không được nghe đài phát thanh của phe đồng minh. Báo chí bị đàn áp, đóng cửa trường học. Lãnh tụ chính trị, quân sự văn hoá của đất nước bị bỏ tù. Người Do Thái bị trục xuất đến các trại hành quyết ở Đông Đức.

Thời gian này Anne bị thôi học tại trường Montessori và chuyển qua trường Do Thái. Cô đã quen thuộc với việc di chuyển từ Đức sang Hà Lan nên nhanh chóng thích nghi. Tuy nhiên quyền tự do của mọi người dần bị kiểm soát. Người Do Thái phải giao ra xe đạp, không được sử dụng phương tiện công cộng. Ở trong nhà từ 20 giờ đến 06 giờ hôm sau. Thậm chí không được bước chân ra vườn nhà mình. Chỉ được đến những cửa hàng dành riêng cho người Do Thái. Ông Otto Frank với sự nhạy bén đã tính toán trước cho gia đình mình.

MÓN QUÀ ĐẶC BIỆT

Vào dịp sinh nhật 14 tuổi, Anne nhận được nhiều món quà. Nhưng cô nhanh chóng bị thu hút bởi một quyển sổ xinh đẹp. Từ đó quyển sổ này có tên là Kitty và được dùng làm nhật ký. Đáng lẽ đó chỉ là một cuốn sổ ghi lại cảm xúc của một cô gái nhỏ còn đang chờ đợi kỳ hành kinh đánh dấu sự trưởng thành của mình. Nhưng một sự kiện đã làm thay đổi cuộc đời của Anne mãi mãi.

Gia đình cô nhận được thư trục xuất gửi đến. Chị gái Morgan đã 16 tuổi và phải tập trung để đưa về Đông Đức. Cha cô đã dự đoán được chiều hướng này. Ông cùng những người cộng sự của mình đã chuẩn bị một không gian lẩn trốn ngay tại văn phòng công ty. Đồ đạc cần thiết đã được di chuyển dần từ trước. Nhưng vì lá thư này mà cả gia đình không thể chờ đợi thêm. Họ chính thức từ bỏ căn nhà của mình.

GIÁO DỤC

KHI Ở TRƯỜNG HỌC

Anne là một cô gái học tập tốt và được lòng giáo viên. Tuy nhiên cô đặc biệt nói nhiều trong lớp. Đến mức thầy Keptor dạy môn toán cũng bực bội vì điều này. Nhưng điều thú vị là cô bé lại chỉ bị thầy phạt viết một bài luận về việc này. Cô bé đã lấp đầy ba trang giấy bằng những lập luận. Nói là đặc tính của phụ nữ mà cô sẽ cố gắng kiềm chế, nhưng có lẽ sẽ không thành công vì mẹ cô nói nhiều chẳng kém. Làm sao có thể chữa được một tật di truyền.

Chính điều này đã khiến thầy Keptor bật cười trước lý luận của cô bé. Và sau hai lần phạt viết bài luận thì cô không còn bị thầy phàn nàn trong lớp học nữa. Tính nhân văn của thầy giáo già tại thời điểm đó làm tôi khá ngạc nhiên. Một môi trường lành mạnh như vậy thì sẽ giáo dục nên những đứa trẻ tốt đẹp.

KHI LẨN TRỐN

Trong quá trình ẩn náu, ông Otto Frank vẫn có sự chuẩn bị rất tốt về sách vở, tài liệu học tập cho các con. Ông mang theo rất nhiều sách phù hợp với lứa tuổi. Những đứa trẻ hoàn toàn có thể thoả mãn đam mê đọc. Anna cùng cha vẽ lại cây gia hệ, học các chương trình tại trường. Học tiếng Pháp, tốc ký, thần thoại, thánh kinh,…

Tất nhiên trừ môn đại số thì Anna hứng thú với khá nhiều môn học khác. Cả gia đình cô lẫn gia đình Van Daan đều có một văn hoá đọc sách đáng nể. Khi đọc những điều này, tôi hiểu rõ câu nói tri thức là sức mạnh. Ngay cả trong hoàn cảnh khó khăn như vậy. Họ vẫn chuẩn bị sự bồi dưỡng về tri thức và đạo đức cho con cái.

ĐIỀU KIỆN SỐNG

KHÔNG GIAN SỐNG

Nhật ký Anne Frank ghi lại hoàn cảnh sống của gia đình cô trong một không gian chật hẹp, thiếu thốn và đầy căng thẳng. Vào thời điểm văn phòng bên dưới làm việc mọi người phải đảm bảo sự im lặng. Chỉ khi đêm đến họ mới có thể hoạt động tương đối tự do. Một đứa trẻ 14 tuổi giàu cảm xúc, có suy nghĩ độc lập sẽ sống như thế nào.

Anne không muốn bị xem là một đứa trẻ, cô muốn được công nhận như mộ cô gái. Cô không yêu thích mẹ, ganh tị với chị gái hoàn hảo. Muốn tranh giành sự quan tâm của cha. Sống chung với bốn con người xa lạ và tính cách khác biệt. Mỗi ngày đều ngập tràn tiếng cãi vã, so sánh, càu nhàu. Thế nhưng cô bé ấy vẫn hài hước, chăm chỉ học tập. Cô bé ấy không từ bỏ giấc mơ, tình yêu và hy vọng của bản thân.

PHONG CÁCH SỐNG

Không gian sống chật hẹp, điều kiện sinh hoạt khó khăn. Mỗi người còn phải tự thiết kế một chỗ tắm riêng cho bản thân. Mỗi khi dưới nhà có tiếng động kỳ lạ hoặc tiếp khách. Hai gia đình phải ngồi im lặng, thậm chí cùng nhau đi vệ sinh vào một cái thùng thiếc. Họ bị giới hạn tự do, sống trong sợ hãi. Nhưng dù hoàn cảnh như vậy họ vẫn tổ chức sinh nhật cho nhau. Cùng nhau đón những ngày lễ lớn trong năm. Đặc biệt là luôn chuẩn bị những món quà nhỏ để trao tặng.

Trong những ngày thoải mái, họ còn có thể ăn uống với những cộng sự của ông Otto. Có thể lắng nghe những vị khách kể chuyện, nhận những món quà nhỏ. Dù cuộc sống đôi lúc thiếu thốn đến mức phải bán dần đồ đạc để có chi phí duy trì cuộc sống. Niềm vui và sự lạc quan vẫn luôn hiện diện.

ƯỚC MUỐN CỦA MỖI NGƯỜI

Bác trai Van Daan và chị Margot đều ước một bồn tắm nước nóng đày tới miệng muốn ngâm trong đó nửa giờ.

Bác giá Van Daan thì muốn được đi ăn kem ngay lập tức.

Bác Dussel muốn gặp bà vợ Lotje đang ở Pháp của mình.

Cha Anne thì muốn đến thăm bác Vossen bị bệnh.

Mẹ Anne thì muốn một tách cà phê.

Peter thì muốn đi vào thành phố xem phim.

Anne thì sung sướng chẳng biết bắt đầu từ đâu. Và rồi cô bé ước một ngôi nhà của mình, được tự do đi lại, cuối cùng là đi học.

Trong điều kiện sống trước đây, có lẽ chẳng ai xem những điều bình thường đó là điều ước. Nhưng ở thời điểm Anne viết nhật ký đó là những điều xa xỉ. Như vậy chúng ta mới biết mình đang sống trong thế giới mà mình từng mong ước. Chỉ là mình quá bận nên lãng quên. Hoặc mình đang đeo đuổi những mơ ước mới. Nên chỉ thấy bản thân không như ý, bất đắc chí.

TÌNH NGƯỜI

Dù có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, và dự trữ thực phẩm. Hai gia đình ấy vẫn cần sự hỗ trợ từ những người cộng sự bên ngoài. Họ cần tiếp tế thường xuyên. Ngay khi mọi thứ vừa ổn định, ông Otto đã nghĩ đến việc cưu mang người khác. Không gian nhỏ bé không an toàn để nhận nhiều người. Nhưng họ vẫn quyết định mời gọi một nha sĩ già là bác Dussel tới sống cùng.

Khó khăn liên tiếp ập tới. Người bán thực phẩm bị bắt vì bán lậu trong giai đoạn muốn mua bán gì cũng cần có phiếu. Bác bán rau hay giao khoai tây cho họ thì bị bắt vì chứa chấp người Do Thái. Điện nước bị cắt trong thời gian dài. Bệnh tật như ho, sốt, đau răng kéo đến.

Nhưng trên tất cả dưới sự đồng lòng và hỗ trợ, họ đã vượt qua được. Trong những giờ phút đáng sợ đó chúng ta cũng không tìm thấy sự phản bội. Anna dần yêu Peter, cô không thấy anh yếu đuối và tẻ nhạt như trước. Cô hoà giải và trao đổi với chị gái về suy nghĩ của bản thân. Cô nói chuyện với cha về cảm xúc trong lòng mình dù rất nhanh hối hận. Căn phòng nhỏ đó là nơi cô trưởng thành nhanh chóng.

NHÂN VẬT YÊU THÍCH

Ước muốn của cô và mọi người không đạt được. Sau hai năm họ đã bị tố giác. Không ai chịu nổi sự tra tấn về tinh thần và thể xác ở địa ngục mà Đức quốc xã dựng lên. Người duy nhất sống sót là ông Otto Frank. Anne dành rất nhiều tình yêu cho cha trong nhật ký. Dù ít thông tin, nhưng không khó để biết ông Otto phải là một người đặc biệt.

Ông nhận định chính xác những biến cố để bảo vệ gia đình. Ông có đạo đức tốt để những người cộng sự bất chấp nguy hiểm che giấu cho gia đình ông. Ngay cả mơ ước của ông cũng là được đi thăm người bạn già bị bệnh. Ngay cả thời khắc đen tối ở một nơi chật hẹp. Ông cũng nghĩ đến việc cưu mang thêm một người nữa. Ông yêu vợ và các con một cách sâu sắc. Dù được nhắc đến rất ít, nhưng đây là nhân vật tôi ấn tượng nhất trong tác phẩm này. Người kiên cường như ông ấy là người duy nhất còn sống cũng không đáng ngạc nhiên lắm.

Nếu nói về văn phong, đây không phải là tác phẩm xuất sắc sẽ khiến bạn điên đảo. Nhưng nếu nói về nội dung thì vẫn xứng đáng để bạn đọc và cảm nhận. Trăn trở của Anna về bản thân, gia đình và dân tộc là những điều chúng ta cần suy nghĩ. Một người Do Thái phạm tội tại sao lại thành tội của cả một dân tộc. Tại sao những quyền cơ bản của một con người lại bị tước đoạt chỉ vì họ là người Do Thái. Hy vọng bạn sẽ có những cảm nhận riêng của bản thân khi đọc quyển sách này.